Professionele grenzen in de zorg: een les voor verpleegkundigen

Als verpleegkundige ben je dagelijks bezig met het verlenen van zorg aan patiënten. Het is belangrijk om je bewust te zijn van de professionele grenzen die hierbij horen. De zaak van verpleegkundige A is een goed voorbeeld van hoe het niet moet.

Wat ging er mis?

  • Verpleegkundige A wisselde privételefoonnummers uit met een patiënt en had vriendschappelijk contact via telefoon en Whatsapp[1]
  • Op 11 maart 2022 knuffelde en zoende ze met de patiënt, wat gezien werd door een collega[1]
  • Nadat ze op non-actief werd gesteld, zocht ze toch contact met de patiënt, onder andere via zijn familie[1]
  • Na beëindiging van haar dienstverband ging ze een seksuele relatie aan met de patiënt, zonder een afkoelingsperiode in acht te nemen[1]

Belangrijkste punten uit de tuchtrechtelijke uitspraak

  • Het Regionaal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg oordeelde dat verpleegkundige A (seksueel) grensoverschrijdend had gehandeld door tijdens de zorgrelatie privételefoonnummers uit te wisselen en een intieme relatie aan te gaan met de patiënt[1].
  • Dit gedrag schaadt het vertrouwen in de beroepsgroep en is in strijd met de professionele normen, waaronder:
  • Artikel 1.1 en 2.4 van de Beroepscode van Verpleegkundigen en Verzorgenden[1]
  • Brochures en notities over relaties tussen hulpverlener en (ex-)patiënt van V&VN, GGZ Nederland en de Inspectie[1]
  • De klacht van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd werd gegrond verklaard[1].
  • Verpleegkundige A werd voorwaardelijk geschorst voor zes maanden met een proeftijd van een jaar, waarbij ze zich gedurende deze periode niet schuldig mocht maken aan soortgelijk gedrag[1].
  • Het college oordeelde dat verpleegkundige A in ernstige mate en gedurende langere tijd had gehandeld in strijd met de professionele normen[1].

Implicaties van de uitspraak voor andere verpleegkundigen

De uitspraak van het Regionaal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg heeft belangrijke implicaties voor verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten. Hier zijn de belangrijkste punten:

Bewustwording van professionele grenzen

  • Grensoverschrijdend gedrag: De uitspraak benadrukt dat verpleegkundigen zich moeten houden aan strikte professionele grenzen, vooral in de relatie met patiënten. Dit omvat het vermijden van intieme of seksuele relaties tijdens en na de zorgrelatie, zoals vastgelegd in de Beroepscode.
  • Afkoelingsperiode: Het is cruciaal dat verpleegkundigen de noodzaak van een afkoelingsperiode begrijpen en respecteren. De uitspraak maakt duidelijk dat deze periode essentieel is om de afhankelijkheidsrelatie tussen zorgverlener en patiënt te beëindigen voordat er persoonlijke relaties kunnen ontstaan.

Verantwoordelijkheid en rapportage

  • Verantwoordelijkheid nemen: Verpleegkundigen moeten zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheden in het rapporteren van grensoverschrijdend gedrag. De uitspraak toont aan dat het nalaten om dit te doen, zelfs uit bezorgdheid of emotie, kan leiden tot ernstige consequenties.
  • Open communicatie: De uitspraak onderstreept het belang van open communicatie binnen zorgteams. Verpleegkundigen moeten zich veilig voelen om zorgen te uiten en grensoverschrijdend gedrag te melden, zowel bij leidinggevenden als bij collega's.

Professionele normen en richtlijnen

  • Naleving van richtlijnen: De uitspraak herinnert verpleegkundigen eraan dat ze zich moeten houden aan de richtlijnen en normen die zijn vastgesteld door beroepsorganisaties en inspecties. Dit omvat het volgen van de Beroepscode en andere relevante documenten die richtlijnen geven over professioneel gedrag.

Gevolgen voor de carrière

  • Tuchtrechtelijke maatregelen: De uitspraak laat zien dat tuchtrechtelijke maatregelen, zoals schorsing, serieus worden genomen en dat verpleegkundigen zich bewust moeten zijn van de gevolgen van hun handelen voor hun carrière en registratie.

Take home message

Als verpleegkundige is het cruciaal om professionele grenzen te bewaken, ook als je een goede band hebt met een patiënt. Deel geen privégegevens, ga geen intieme relaties aan en neem na beëindiging van de zorgrelatie een afkoelingsperiode in acht. Vraag hulp aan collega's of leidinggevenden als je merkt dat de grenzen dreigen te vervagen. Alleen zo kunnen we het vertrouwen in de beroepsgroep behouden.

1. ECLI:NL:TGZRZWO:2024:88